ชื่อโครงการ :

โครงการพลิกฟื้นวิถีสังคมและระบบนิเวศสังคมกลุ่มชาติพันธุ์ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศโลก Climate change Resilience of Indigenous SocioEcological systems (RISE)

ที่มาและความสำคัญ :

ปฏิญญาสากลว่าด้วยเรื่องสิทธิของกลุ่มชาติพันธุ์ที่ประกาศโดยสหประชาชาติให้ความสำคัญกับสิทธิในการอยู่อาศัยในแผ่นดิน เขตแดน และใช้ประโยชน์ทรัพยากรซึ่งกลุ่มชาติพันธุ์นั้นได้อยู่กินมาตั้งแต่บรรพกาลได้ครอบครอง ได้อาศัย ใช้ประโยชน์มาตั้งแต่อดีต ในบริบทนี้กลุ่มชาติพันธุ์มีสิทธิกินอยู่ มีสิทธิหาอาหาร และดำเนินวิถีชีวิตตามประเพณีต่อเนื่อง ทำให้การดูแลระบบอาหารดั้งเดิมตามประเพณีอย่างยั่งยืนนั้น เป็นประเด็นสำคัญเร่งด่วนซึ่งที่ประชุมสหประชาชาติได้ให้ความสำคัญ โดยกำหนดเป็นวาระสำคัญอย่างถาวร (United Nations Permanent Forum of Indigenous Peoples’ Issues: UNPFII) เพื่อกลุ่มชาติพันธุ์อย่างเป็นทางการ อย่างไรก็ตามแม้จะมีปฏิญญาสำคัญรองรับ แต่กลุ่มชาติพันธุ์เป็นกลุ่มที่มีความเปราะบางสูงอันเกิดจากความแปรปรวนของภูมิอากาศ วิกฤติสิ่งแวดล้อมและปัจจัยอื่นๆ โครงการวิจัย Climate change Resilience of Indigenous SocioEcological systems (RISE) ซึ่งดำเนินการวิจัยร่วมกันระหว่าง        3 ประเทศ ประกอบด้วยประเทศญี่ปุ่น ประเทศรัสเซียและประเทศไทย เพื่อเชื่อมต่อช่องโหว่การพัฒนา โดยใช้โครงการที่เป็นนวัตกรรมสหวิทยาการสำหรับประเมินและสร้างความเข้าใจต่อความเสี่ยงจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศที่ส่งผลต่อระบบนิเวศสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์ (indigenous socioecological systems) ด้วยการดำเนินงานหลายส่วน ประกอบด้วย

           1) การวิเคราะห์สภาพเศรษฐกิจและสังคมของระบบนิเวศสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์

           2) การประเมินภาวะโภชนาการ และการวิเคราะห์อาหารของกลุ่มชาติพันธุ์ผ่านมุมมองระบบนิเวศสังคม

           3) การคาดการณ์ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศในอนาคตต่อระบบอาหารดั้งเดิม

           4) การประเมินความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์

           5) การถ่ายทอดผลการศึกษาวิจัยข้ามศาสตร์ และการนำผลการศึกษาวิจัยไปขยายผลในสังคม

ระยะเวลาการดำเนินงาน (เริ่มต้น-สิ้นสุด) :

พ.ศ.2564 - พ.ศ.2566

ระดับความร่วมมือ :

ระดับนานาชาติ

ขอบเขต/พื้นที่ศึกษา :

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์(กะเหรี่ยง) ตำบลไล่โว่ อำเภอสังขละบุรี จังหวัดกาญจนบุรี

หน่วยงานที่ร่วมมือ :

หน่วยงานท้องถิ่น: องค์การบริหารส่วนตำบล โรงพยาบาลสังขละบุรี โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล หน่วยงานภายในประเทศ: สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา; คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล; กลุ่มวิจัยพฤกษศาสตร์และพิพิธภัณฑ์พืช สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช กรมวิชาการเกษตร; เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่นเรศวร ด้านตะวันตก จังหวัดกาญจนบุรี หน่วยงานระหว่างประเทศ: Hokkido University, Japan; Hokkido University, Japan; North-Eastern Federal University, Russia

ผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย :

1) ท้องถิ่น: ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์(กะเหรี่ยง) ครอบคลุมผู้ผลิต เก็บ หาอาหาร ผู้แปรรูป ถนอมอาหาร จำหน่ายอาหาร และผู้บริโภคอาหารทั้งวัยเด็ก วัยทำงาน และผู้สูงอายุ องค์การบริหารส่วนตำบล

2) หน่วยงานภาครัฐระดับท้องถิ่นที่เกี่ยวข้องกับวิถีการกิน การอยู่และคุณภาพชีวิตของกลุ่มชาติพันธุ์

3) หน่วยงานส่วนกลาง: กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กลุ่มวิจัยพฤกษศาสตร์และพิพิธภัณฑ์พืช สำนักคุ้มครองพันธุ์พืช กรมวิชาการเกษตร

4) สถาบันการศึกษา (เช่น มหาวิทยาลัยมหิดล Hokkido University, Japan; Hokkido University, Japan; North-Eastern Federal University, Russia)

5) องค์กรพัฒนาเอกชน (เช่น สถาบันชุมชนท้องถิ่นพัฒนา)

วัตถุประสงค์ :

1) เพื่อศึกษาสภาพเศรษฐกิจ สังคมของระบบนิเวศสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง

2) เพื่อประเมินภาวะโภชนาการและวิเคราะห์องค์ประกอบอาหารของกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงผ่านมุมมองระบบนิเวศสังคม

3) เพื่อคาดการณ์ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ รวมถึงการพัฒนาเศรษฐกิจสังคมในอนาคตต่อระบบอาหารดั้งเดิม

4) เพื่อประเมินความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศสังคมของกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยง รวมถึงสำรวจข้อจำกัดและความสามารถในการปรับตัวของชุมชน

รูปแบบการดำเนินงาน :

งานวิจัยดำเนินงานโดยการมีส่วนร่วมกับชุมชน ใช้วิธีศึกษาทั้งการวิจัยเชิงปริมาณและวิจัยเชิงคุณภาพ ด้วยกรอบแนวคิดทางสังคมศาสตร์และวิทยาศาสตร์

กลุ่มเป้าหมาย/กลุ่มผู้ร่วมกิจกรรม/ โครงการ :

ชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์ (กะเหรี่ยง) และภาคีเครือข่ายวิชาการในประเทศและต่างประเทศ

จำนวนผู้เข้าร่วมโครงการ :

ภาคีทุกภาคส่วน: นักวิจัย นักวิชาการ (ในประเทศและต่างประเทศ) ชุมชน หน่วยงานท้องถิ่น ประมาณ 560 คน

ผลลัพธ์ที่นำไปใช้ประโยชน์จากโครงการ :

1) กระบวนการศึกษาวิจัยแบบข้ามศาสตร์เพื่อค้นหาความเชื่อมโยงของระบบเศรษฐกิจสังคม ภาวะโภชนาการในพื้นที่ด้วยแนวคิดเชิงนิเวศ เพื่อเข้าใจลักษณะจำเพาะของระบบนิเวศสังคม กลุ่มชาติพันธุ์ผ่านระบบอาหารดั้งเดิม (Traditional food systems)

2) ข้อมูลภาวะโภชนาการและคุณค่าของอาหารดั้งเดิมจากมุมมองของกลุ่มชาติพันธุ์และองค์ความรู้ทางโภชนาการ

3) ข้อมูลการคาดการณ์การเปลี่ยนแปลงระบบอาหารดั้งเดิมด้วยภาพอนาคต (contrasting scenarios) ของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและและการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม

4) ข้อมูลการคาดการณ์ความเสี่ยงของความยั่งยืนของระบบนิเวศสังคมกลุ่มชาติพันธุ์ (indigenous socioecological systems) รวมถึงสำรวจข้อจำกัดและความสามารถในการปรับตัวเพื่อแถลงต่อหน่วยงานด้านการพัฒนาท้องถิ่นเพื่อกำหนดนโยบายและแนวปฏิบัติสู่ความยั่งยืน